(Voce latratoris arenae (1)) Venite! Venite! Venite ad magnum Benitum Mussolini videndum, videte Ducem, conditorem Imperii, magnum ducem hominum. Captivus est, manus eius ligatae sunt. Denique veram partem agit: partem criminosi vulgaris. Venite! Appropinquate! Non mordet! Nunc etiam aspectum metuendum quem habebat non habet. Venite et miramini! Illa honorabilis femina eius amatrix est. Magnopere in lecto delectati sunt dum fratres et filii et mariti vestri in bello moriebantur. Venite! Venite!

Quid exspectamus? Eum suspendamus!

Centurionem exspectemus.

Centurionem?

Ita est. A Mediolano venit.

Ad quid?

Ad eum corripiendum.

Cur eum hic et nunc non suspendimus?

Exspectemus centurionem. Ille huius rei cura occupabitur.

Dominae ac Domini! Dum centurionem exspectamus, orationem Ducis audiamus! Faciamus ut Dux loquatur! Tantus orator erat, meministine? (Voce Ducis) Itali! Camisiae nigrae revolutionis! Fatui! Stulti! Auscultate! (Rident.) Legiones quadratae Imperii Romani iterum incedunt! Ad mortem ite, dum amica mea fruor! (Rident. Voce ordinaria) Age, age, loquere, Dux, loquere!

Loquere! (Umerum Beniti Mussolini quassat.) Loquere!

Eum suspendamus! Ambo focilemus! (3)

Nunc eum occidamus! Criminosum! Necatorem! Occidite Caesarem e chartone! (4) Occidite sannionem et scortum! Eos suspendite!

(Voce latratoris arenae) Magnus Dux loqui non vult. Sannio, scurra, denique tacere constituit. Si vocem perdidit, populus loquetur. Audiamus quod oppressi dicendo habent. Domini Dominaeque, venite voces oppressorum audire! Spectaculum gratuitum est! (Pausa longa)

Filium meum necavisti. Iuvenis erat ac vivere volebat. Eum in ventre meo tuli et alui. Cum patre necessitates eius curavimus et gavisi sumus eum crescentem observantes. Saepe pater ei loquebatur de machinamentis motoriis (5) aut de monstris dum cibum parabam aut vestimenta reficiebam. Curavi eius vulnuscula abrasionesque ac inepte conata sum vulnera primi amoris mitigare. Eius primi libri coloribus atque laetis formis pleni in arcula sunt quam saepe aperire volo sed non audeo. Eos legebat, quaestiones ponebat, aliquando elatas explicationes excogitabat. Iter eius in mundo observabamus, et quamquam vivere non sperabamus ad eum usque ad finem videndum, de metis quas assequeretur et superaret somniabamus, de eius matrimonio et de parvulis qui illum inarent tenebras nostrorum labentium annorum. (Pausa) Eum necavisti. Et, eum necans, patrem necavisti. Cum inanibus sermonibus tuis, cum scurrilitate tua, cum absurda vociferatione belli venisti et ad pugnam eum mandavisti. Ad mortem. Quomodo ius te ad eius vitam adripiendam habere putavisti? Si morbo succubuisset, Deum odissem… sed fortis et sanus erat… a te necatus est. Sanguinem filii mei sitiebas. Fortasse dementia captus es, criminali sanguinaria deliratione. Fortasse instar es veneficae bestiae quae non potest quin mortem propaget. Si ita est, spero illos te necaturos ne venenum tuum possis diffundere. Si hoc propter nefasta consilia quae comprehendere non possum fecisti, spero non te sed filios tuos necaturos ut solus inter alienos vages et in solitudine et dolore quod fecisti percipias. (Exit.)

Dominae Dominique! Magna pathetica oratio fuit! Mater semidemens dolore locuta est! Quid ad consolationem matris dolore commotae dicere vultis?

(Ad Mussolini pugnum agitans) Criminose, obitus tuus proximus est!

Miseriam populi pascebas! Poenam persolves!

Audiamus nunc alium oppressum. Venite! Venite! Gratuitum est!

Ubi est? Ubi? Debeo cum eo ioqui. Oculos me eripuit. Ubi est?

Eum tangere volo! (Clarae faciem palpat.) Non, haec femina est.

Est lupa quam ille amicam habebat.

Eum volo. (Benitum Mussolini invenit et faciem eius palpat.) Immo vero, hic est. (Diutius faciem palpat.) Ecce qui oculos meos eripuit. Ad te multum cogitavi. Post diem illum cum, inter proelium, magnus flos ruber tam intense eripuit. Tu illuc me misisti. Tibi de odio meo dicere volo, de ira et dolore meis et quantopere erravisti. Quantopere erravisti! Nunc sero, sed tamen dicere voio. Mansit mihi tempus ad cogitandum et odiendum postquam me in tenebras iactavisti. Concipere non potes quantum tempus mihi mansisset. Deus meus, quantum tempus! Repente, tempus tam pervadens, tam immensum factum est, ut credam numerare omnia grana arenae mundi posse… tu visum meum eripuisti. Eum dedisti monstro quod solum in immaginatione hominum tibi similium existit et sanguine miseriaque vescitur. Id Patriam appellas et vestimenta eius panni cruenti sunt. Monstrum coronam induitur craniis cum vacuis orbibus et continenter ossibus humanis carmina patriotica in tympanis belli percutit. Tu sacerdos maximus taiis monstri eras. Nunc te devorabit et cranium tuum id adornabit. (Pausa) Cogitavistine unquam quid caecitas sit vel surditas vel paralysis vel amissio brachiorum et crurum? Cogitavistine de hominibus mutilatis quos tritorium carnis (6) in proelio non plene trivit? De eorum incontinentiis, cruciatibus, incapacitatibus? Gloria Patriae tantum dolorem non valet, unam horam tenebrarum non valet! (Pausa) Si numquam natus esses, oculos meos haberem. Si mater tua te strangulavisset, viderem. Cur id fecisti? Cur? Tam stultus eras ut non videres te Patriam — monstrum maius et altius facere atque illud plus plusque sanguinis dolorisque requisiturum ad suam famem voracem satiandam. Tu stultus miserabilis es! Ex fundo tenebrarum mearum te exsecror! (Incipit abire et extra scaenam ducitur.)

(Voce latratoris arenae) Oratio magnifica! Dolor tristitiaque caeci! Proximi fini sumus! Postremum Benitum Mussolini aspicite! Ille unus ex gravissimis viris mundi erat! Venite, Dominae Dominique, spectaculum gratuitum est! Proximi fini sumus, Centurio mox aderit! Ultima occasio ad magnum Ducem videndum ante extremum discessum! Dominae Dominique, pro certo habeo hanc suam extremam salutationem huic honorabili civitati esse! Cito! Cito! Ultima occasio ad eum videndum! Ultima occasio ad gaudendum!

Centurio venit!

Centurio, centurio…

Benite Mussolini! Ante murum i!

Quid vis? Quis es?

(Clarae) Abi, te commove ab eo!

Cur? Non ibo.

Abi, dico!

Non ibo!

Tunc monieris.

Non potes… quid vis…

Benite Mussolini, in nomine populi Itali, te criminosum belli (9) declaro adque ad mortem condemno. (Mydribalum dirigit.)

(Ante Mussolini suas victas manus mittit.) Non, non… eum necare non potes! Noli eum necare! Ille est tuus… ille est… (plorat.)

(Clamitans) Non! Non! Quaeso!

(Magna cachinnatione inridens) Ha, ha, ha, ha, ha! Similis puncto folli conlapsus est! Ha, ha, ha, ha! Scurra mortuus est! (Identidem cadavera calcitrat.) Mortuus est! Scurra, novus Caesar mortuus est!

Eos laqueo suspendamus!

Ita, eos suspendamus! Comburamus! Super eos mingamus!

Manete! Manete! Prope, alia cadavera sunt: cadavera eius collaboratorum. Autocarro (13) eos in Mediolanum portabimus, tunc eos suspendemus. Tunc bibemus et gaudebimus. Nova aetas Italiae incipit. Iterum libertas nobiscum est. Neque bella neque miseriae unquam evenient. Vobis promitto Italiam denique iustitia gubernaturam esse. Omnia meliora erunt. Pacem! Iustitiam! Felicitatem! Libertatem! Fraternum amorem! Nova aurea aetas erit. Ego vobis promitto!